Joachim Murat, public sector industry director, publieke overheid in EMEA
Hoewel overheden van elk land hun eigen unieke uitdagingen hebben, is er één kwestie die voor alle landen belangrijk is: sociale en fiscale fraude. Of, om het anders te zeggen, mensen die het systeem misbruiken. Op Europees niveau gaan enorme bedragen verloren als gevolg van belastingontduiking en -ontwijking, met schattingen die oplopen tot €1 biljoen.
Doordat de bevolking groeit en de dienstverlening steeds meer onder druk komt te staan, is dit een probleem dat de afgelopen tien jaar steeds erger is geworden.
Complexer dan ‘oorzaak en gevolg’
Het is echter ingewikkelder dan simpelweg ‘oorzaak en gevolg’ door bevolkingsveranderingen. Sociale voorzieningen, gezondheidszorg, belastingen en uitkeringen en vele andere afdelingen zijn allemaal snel gegroeid, vaak met een grote verscheidenheid aan technologieën, herstructureringen en hervormingen. Het betekent dat elk land niet alleen een systeem vol gaten heeft, maar ook een systeem dat ongelooflijk lucratief en gemakkelijk te kraken is voor potentiële criminelen.
De fraude met ziektekostenverzekeringen in Frankrijk bedroeg in 2019 €287 miljoen. Wat schokkender is, is dat het minder kost (ongeveer €250 miljoen) om een nieuw ziekenhuis te bouwen. Verder kwam onlangs naar buiten dat de fraude met sociale zekerheid in Frankrijk in 2022 een recordhoogte bereikte van €315 miljoen, een stijging van 44% ten opzichte van 2021. En ook het Verenigd Koninkrijk heeft een soortgelijk probleem, waar de fraude in de gezondheidszorg wordt geschat op £1,27 miljard per jaar, wat meer dan 30% van de EU-begrotingen voor gezondheidszorg is. Volgens dit artikel kost gezondheidsfraude de EU jaarlijks €56 miljard.
Fraude gepleegd op elk niveau
Hoewel criminele bendes en professionele operaties achter veel van de gevallen zitten, wordt op elk niveau en vanuit meerdere bronnen fraude op deze schaal gepleegd; van migrantenbendes die geld terugsturen naar Afrika of Azië, tot consultants die te veel in rekening brengen voor hun werk of volwassenen die onterecht aanspraak maken op uitkeringen. Deze verscheidenheid betekent dat het moeilijk is voor overheden om de daders te identificeren, te pakken en te vervolgen. Maar als ze dat wel doen, kunnen veroordeelden als voorbeeld dienen in een poging om anderen te ontmoedigen.
Zo werd in Denemarken een maatschappelijk werkster in de gevangenis gezet omdat ze ongeveer €20 miljoen had verduisterd van het socialezekerheidsstelsel van de overheid. Ze gebruikte het geld om haar luxe levensstijl te financieren na jaren van financiële moeilijkheden. In het Verenigd Koninkrijk werd een man in de gevangenis gezet omdat hij het socialezekerheidsstelsel voor £1,6 miljoen had opgelicht door nep verzorgingstehuizen op te zetten en frauduleuze facturen in te dienen. Een snelle zoekactie op internet levert nog veel meer voorbeelden op.
Verandering is nodig
Het resultaat is dat fraude, naast het verlies van kapitaal, de maatschappelijke ontevredenheid aanwakkert. Mensen willen gelijkheid en vinden het in de meeste gevallen geen probleem om belasting te betalen zolang ze dat eerlijk achten en de inkomsten het ‘greater good’ van de samenleving voeden. Wat daarentegen totaal onaanvaardbaar is, is dat mensen zien dat hun zuurverdiende geld wordt verspild, uit het systeem lekt en wordt gebruikt om problemen aan te pakken die voorkomen hadden kunnen worden.
En we naderen een kantelpunt. Het sociale model van Europa ligt niet alleen onder vuur, maar is in zijn huidige staat ook niet houdbaar. Landen verliezen te veel geld, terwijl ze tegelijkertijd meer inkomsten nodig hebben om projecten en ontwikkelingen te financieren.
De dienstverlening zitten op een breekpunt en geld in het probleem steken werkt niet. Overheden hebben een andere aanpak nodig en dat betekent dat we ons tot technologie moeten wenden.
Technologie is aanzienlijk geëvolueerd
Er zijn technologieën die de afgelopen jaren aanzienlijk zijn geëvolueerd en die een tweeledig effect hebben gehad: niet alleen betere prestaties, betrouwbaarheid en toegankelijkheid, maar ook lagere prijzen. Biometrie is een uitstekend voorbeeld. Historisch gezien werd het door veel overheden niet overwogen omdat het te lang zou duren (en dus te veel zou kosten). Tegenwoordig zou het inschrijven van de gehele Franse bevolking – 67 miljoen mensen – in maanden, zo niet weken kunnen gebeuren. De kosten daarvan zouden verwaarloosbaar zijn in vergelijking met het bedrag dat verloren gaat bij fraude. En het zou relatief gemakkelijk te doen zijn in een land waar identiteitskaarten al gemeengoed zijn.
Data-analytics en AI hebben ook grote sprongen gemaakt en worden gebruikt om het gedrag van het systeem te analyseren en fraude te identificeren. Zo werd in 2019 bijvoorbeeld onthuld dat de Nederlandse belastingautoriteiten een zelflerend algoritme hadden gebruikt om risicoprofielen te maken in een poging om fraude met kinderopvangvoorzieningen op te sporen. Vorig jaar heeft het Verenigd Koninkrijk plannen opgesteld om AI te gebruiken om bij van alles te helpen, van het ‘opsporen van tumoren in Glasgow en het verbeteren van het dierenwelzijn op melkveebedrijven in Belfast, tot het versnellen van de aankoop van onroerend goed in Engeland’.
Verlamming door analyse
Hoewel de voordelen van een steeds grotere integratie van nieuwe technologieën duidelijk zijn, zijn er ook uitdagingen. Met name met betrekking tot privacy, de AVG en gegevensbeveiliging. Deze kwesties hebben echter duidelijke parameters en regels die de fraudebestrijding niet heeft. Het grootste obstakel voor de invoering van technologie is misschien wel de overheid zelf.
Simpel gezegd zal er niets gebeuren als ze projecten geen groen licht geven. Besluiten moeten op politiek niveau worden genomen, maar in plaats daarvan ontstaat er een scenario van verlamming door analyse, waarbij plannen en onderzoek veel langzamer gaan dan de technologie. Tegen die tijd zijn aanbevelingen, prijsstelling en voordelen allemaal achterhaald en is de informatie die ministers evalueren, geen weerspiegeling meer van de werkelijkheid. Iedereen met een iPhone zal je vertellen dat biometrie werkt, maar we moeten op een punt komen waarop we het beste hulpmiddel voor de situatie inzetten en vervolgens de nuances gladstrijken, in plaats van het tegenovergestelde. Dat is waar we nu zijn.
De Europese droom is om iedereen te helpen middels een sociaal stelsel waarin iedereen een eerlijke prijs betaalt en eerlijke dienstverlening krijgt. In 2020 heeft de onderzoekscommissie van het Franse parlement, die zich bezighield met het probleem van sociale fraude, deze geschat op €14 tot 40 miljard per jaar. Dus het idee dat iedereen een bijdrage aan de maatschappij levert, klopt op dit moment niet. Zonder een grotere aanwezigheid van technologie in het systeem, zal dit ook nooit gebeuren.
